Monumentuen Espazioak

Larraga

Sor Julia Ruiz kalean, oso Foruetako Plazara hurbil, kokatutako etxe jauregia. Bada mende bereko bi ezkutu handirekin XVII mendeko eraikuntza bat, Rodríguez de Arellano-en armak, beste batzuen artean, ikus ditzakegun zeinetan. Maila historikora, posible izango litzateke jauregi honetan Alfonso XII erregeak lo egin zuela Larraga bisitatu zuenean 1875ean nabarmentzea. Etxe-jauregi bera patioan, sagarra inguratuz, ikus ditzakegu lehen gerra karlistan (XIX mendetan) eraikitako Larraga-ren defentsa zaharraren hondarrak.

Angeluko bi alde porticadosez, zeinek plaza nagusi tipikoko erdia itxuratzen duten, osatzen den herriko zentroan|gunean kokatutako plaza barrokoa. Juan de Larrea-k diseinatu zuen eta oraintsu zaharberritu da (1987). Eraikin nagusia Udalaren egoitza da eta Juan José Vélaz-ek 1742an landutako hiribilduko ezkutu batek buru izanda dago. Alboko eraikinean gaur egun etxebizitza desberdinak daude. Adreiluko, eta pilotalekuko puntu-erdiko arku galeria batekin, zein berari atxikita dagoen Larraga-ko Ospitale zaharra plaza berean ikus dezakegu.

Sarraskia Plazatik jaitsiz, Kofradia kalean kokatutako etxe-jauregia. Bada, atariko ateburuan ikus daitekeen moduan 1825ean konpondutako etxe-jauregi barrokoa, eta Esparza-etako alabastro ezkutu bat du balkoietako biren artean.

San Andrés-eko eta Santiagoko kaleetako bidegurutzean aurkitzen da. Bada oraintsu zaharberritu den eta behinola sagar|etxadi guztia edukitzen zuen XVIII mendeko etxe-jauregi bat. Bere aurrealdean Esparza-etako bi ezkutu, Yturgoyen-en ondorengo ahaideetako, ikus ditzakegu irakur dezakegun haietako bat azpian inskribatutako hilarri batean moduan.

Larraga-ko monumentu nagusia da eta kultu-ordutegian zehar irekitzen da soilik. Arkitektonikoki, taldea hainbat estilo artistikoz osatzen da. Zaharrenak, erromanikoa-gotikoak, tenpluko sarreran aurkitzen dira eta barneko zutabeetaraino iristen dira. Hasierako tenplu hau XVI mendeetan zehar handitu zen eta XVII gurutzaldi berriarekin eta oheburu berriarekin, lehenean eta tronpetan bi zutabe itzel eta kaperarik handiena bigarrenean estaltzen duten esferako laurdena nabarmenduz. Unearen hiru eraikuntza osoki klasizistetako bat izatea, handitze hau berpizkunde nafarraren lan arkitektoniko onenetako bat bezala kontuan hartutako hau. Juan de Villarreal-en esku-hartzeak, Nafarroako berpizkundearen aitzindarien baten, ezaugarri hau berekin ekarri zuen. Geroago, XVIII mendean kanpokoko dorre barrokoa modeloa jarraituz eraiki zen Santu Domingo de la Calzada, eta XIX mendean sakristia neoklasikoa barnean eraiki zen.

Ondasun higigarriei dagokienez, lehen posible izango litzateke, teklatu barrokoa eta beste erromantiko bat eskuineko eskuko kornetako erregistroa nabarmentzen duenekin, Diego Gómez-en organoa aipatzea. Monumentuen itxura-erretaula du eta Nafarroako onenetako bat bezala dago. Erretaularik handiena deklaratuta dagoen lan barrokoa da Zein Interes Kulturaleko (BIC-etako). Bere titularra|titulua San Miguel da eta egilea Fermín de Larrainzar arkitektoa da. Arrosarioko (BIC-etako) Birjinaren, barrokoa, erretaula nabarietako beste bat da. Hau erretaula handienaren ezkerretara kokatuta eta nabarmentzen da hostotzetako eta loreetako bere apainketa aberatsagatik, oso fin eta zaindutako egiteko, baita ere, XVI mendearen hasieretako, birjina titularragatik. Cristo del Socorro Santua tenpluko sarreran aurkitzen da eta da gurutziltzatutako erromaniko nafarreko (XII-XIII-a mendeetako) geratzen diren urrietako bat. Debozio handia Larraga-n da eta horregatik beraren kopatroia da, maiatzaren 3an bere jaia izanez. Badago zein Pizkundeko handitzea (XVI mende) egin ahala|bezala landu zen BIC-a, bataioko pila bezala, deklaratuta.

Zeinen gainean herria finkatzen den mendia gainean egon zen orain dela hamarkada gutxi arte gaur aztarnak nekez geratzen diren gaztelu garrantzitsua. Hala ere, inguratuz aipaturiko mendian dago zeinetatik zona ertaineko eta Arga ibaiko meandro ederretako panoramika oso polit batzuk ikusi ahal izango diren paseoa pinuekin.